Upadłość konsumencka jest postępowaniem sądowym przewidzianym dla osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej (konsumentów), którzy stali się niewypłacalni. Niewypłacalność zgodnie z definicją zawartą w ustawie jest to stan, w którym dłużnik nie jest w stanie wykonywać swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych - stan ten musi mieć charakter trwały. W orzecznictwie sądowym utrwaliło się stanowisko, że „krótkotrwałe wstrzymanie płacenia długów wskutek przejściowych trudności nie stanowi podstawy ogłoszenia upadłości, gdyż o niewypłacalności w rozumieniu art. 11  ustawy prawo upadłościowe i naprawcze, można mówić dopiero wtedy, gdy dłużnik z braku środków przez dłuższy czas nie wykonuje przeważającej części swoich zobowiązań."

Upadłość konsumencka pełni dwie podstawowe funkcje:

1. oddłużenie niewypłacalnego konsumenta poprzez umorzenie całości lub części jego długów w stosunku do jego wierzycieli, których konsument nie jest, ani nie będzie w stanie spłacić;
2. windykację należności od niewypłacalnego konsumenta przez jego wierzycieli.

Należy mieć na uwadze, iż upadłość konsumencka umożliwia zwolnienie konsumenta z długów, albowiem prawomocnie zakończenie postępowania prowadzi do umorzenia wszelkich zobowiązań dłużnika, które powstały przed dniem ogłoszenia upadłości i nie zostały zaspokojone w postępowaniu upadłościowym lub w wyniku wykonania planu spłaty. Zatem skutkiem zakończenia postępowania jest całkowite uwolnienie konsumenta z jego dotychczasowych długów. W trakcie toczącego się postępowania dłużnik ma obowiązek współdziałać z wymiarem sprawiedliwości oraz wykazać, iż nie doprowadził do swojej niewypłacalności umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa.

W toku postępowania upadłościowego, Sąd przeanalizuje, czy dłużnik nie podejmował działań na szkodę swoich wierzycieli oraz czy w toku trwającego postępowania nie ukrywał majątku. Sporządzając wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej należy bardzo rzetelnie przygotować jego uzasadnienie, albowiem jego ocena dokonana przez Sąd, przesądzi o dalszych losach postępowania.

W toku postępowania Sędzia komisarz wyznacza w sprawie syndyka, który ma za zadanie m.in. dokonanie spisu całego majątku konsumenta, weryfikację roszczeń wierzycieli, spieniężenie majątku dłużnika oraz spłatę jego zobowiązań.

Decydując się na ogłoszenie upadłości konsumenckiej, warto zapoznać się z konsekwencjami, jakie niesie za sobą ogłoszenie upadłości konsumenckiej, tj.:

- wraz z ogłoszeniem upadłości cały majątek dłużnika staje się jedną „masą upadłości”, która jest zarządzana przez wyznaczonego przez sędziego komisarza syndyka – jest to równoznaczne z tym, że konsument nie może swobodnie rozporządzać swoim majątkiem (np.: sprzedać auta, wynająć mieszkania);

- upadły ma obowiązek wskazać i wydać syndykowi cały swój majątek, dokumentację dotyczącą swojego majątku – w przeciwnym razie postępowanie upadłościowe zostanie umorzone przez Sąd, co uniemożliwi dłużnikowi skorzystania z możliwości oddłużenia w przeciągu następnych dziesięciu lat;

-  po ogłoszeniu upadłości syndyk sporządza inwentaryzację majątku masy upadłości, a następnie przystępuje do sprzedaży majątku upadłego konsumenta – za wyjątkiem przedmiotów pierwszej potrzeby – wyłączonych spod egzekucji, o czym poniżej;

- wraz z ogłoszeniem upadłości wymagalne stają się wszelkie zobowiązania konsumenta – tak więc zaciągnięty kredyt, którego termin spłaty jeszcze nie upłynął, staje się wymagalny w pełnej wysokości;

- wraz z ogłoszeniem upadłości konsument może zawierać tylko drobne umowy życia codziennego (zakupy jedzenia, środków czystości itp.), które pokrywane będą z tych funduszy, które nie podlegały zajęciu przez syndyka;

-  ogłoszenie upadłości wstrzymuje wszelkie postępowania sądowe oraz egzekucyjne prowadzone dotychczas przeciwko dłużnikowi. 

Przedmioty wyłączone spod egzekucji – zgodnie z art. 829 kodeksu postępowania cywilnego, to:

1) przedmioty urządzenia domowego, pościel, bielizna i ubranie codzienne, niezbędne dla dłużnika i będących na jego utrzymaniu członków jego rodziny, a także ubranie niezbędne do pełnienia służby lub wykonywania zawodu;

2) zapasy żywności i opału niezbędne dla dłużnika i będących na jego utrzymaniu członków jego rodziny na okres jednego miesiąca;

3) narzędzia i inne przedmioty niezbędne do osobistej pracy zarobkowej dłużnika oraz surowce niezbędne dla niego do produkcji na okres jednego tygodnia, z wyłączeniem jednak pojazdów mechanicznych;

4) część wynagrodzenia;

5) część środków zgromadzonych na rachunkach bankowych;

6) przedmioty niezbędne do nauki, papiery osobiste, odznaczenia i przedmioty służące do wykonywania praktyk religijnych oraz przedmioty codziennego użytku, które mogą być sprzedane tylko znacznie poniżej ich wartości, a dla dłużnika mają znaczną wartość użytkową;

7) produkty lecznicze;

8) przedmioty niezbędne ze względu na niepełnosprawność dłużnika lub członków jego rodziny.

Aby skutecznie rozpocząć procedurę upadłości, należy złożyć prawidłowo sformułowany wniosek do właściwego Sądu. Tylko osoba fizyczna, nie prowadząca działalności gospodarczej lub nie będąca wspólnikiem osobowej spółki handlowej (minimum od roku) jest uprawiona do wystąpienia z takim wnioskiem. Warto także mieć na uwadze, iż w przypadku małżeństwa, każdy z małżonków musi złożyć wniosek indywidulanie.

Znowelizowana ustawa wprowadziła dodatkowo możliwość zawarcia przez niewypłacalnych konsumentów układu ze swoimi wierzycielami, co może znacznie przyśpieszyć postępowanie. Nie oznacza to jednak zupełnej dowolności i automatyzmu przy rozpoznawaniu przez sąd złożonego przez dłużnika wniosku, albowiem każdy przypadek nadal będzie analizowany indywidualnie w oparciu o ustawowe przesłanki, które każdy dłużnik winien spełnić.

Cofnij